آکنه یکی از رایجترین دغدغههای پوستی است که افراد در سنین مختلف با آن مواجه میشوند. برخلاف تصور عمومی، برای کنترل و کاهش جوشها نیازی به مصرف داروهای سنگین یا پیروی از روتینهای پیچیده و زمانبر نیست. کیمبرلی مد، متخصص پوست، باور دارد که تنها با اختصاص ۱۵ دقیقه در صبح و شب به مراقبت اصولی از پوست، میتوان التهابهای پوستی را کاهش داد و به مرور زمان، پوستی سالمتر و شفافتر داشت.
در واقع، آکنه زمانی شکل میگیرد که منافذ پوست با چربی طبیعی (سبوم) و سلولهای مرده مسدود میشوند. این انسداد محیطی مناسب برای رشد باکتریها فراهم میکند و در نهایت منجر به التهاب و بروز جوش میشود. عواملی مانند تغییرات هورمونی، تغذیه نامناسب، استرس و حتی کمخوابی میتوانند شدت این مشکل را افزایش دهند.
کیمبرلی مد توضیح میدهد که زنان در دهههای سوم و چهارم زندگی بهدلیل نوسانات هورمونی، بیشتر در معرض آکنه قرار دارند. اما بهجای استفاده از داروهای خوراکی یا موضعی، میتوان با یک روتین ساده و منظم، پوست را به تعادل رساند. این روتین شامل پاکسازی ملایم، استفاده از مرطوبکننده مناسب، محافظت در برابر آفتاب و پرهیز از محصولات تحریککننده است.
نکته مهم اینجاست که مراقبت از پوست باید بهصورت مستمر و با شناخت نوع پوست انجام شود. استفاده از محصولات غیرکومدوژنیک (غیرجوشزا)، پرهیز از لمس مکرر صورت و حفظ آرامش روانی از جمله اقداماتی هستند که در کنار روتین ۱۵ دقیقهای، تأثیر چشمگیری در بهبود وضعیت پوست دارند.
در نهایت، درمان آکنه همیشه نیازمند دارو نیست؛ بلکه با انتخابهای درست و پایبندی به یک برنامه ساده روزانه، میتوان به مرور زمان پوست را از التهاب و جوشهای مزمن نجات داد و به سلامت طبیعی آن بازگرداند.
روتین ۱۵ دقیقهای صبحگاهی برای پوستهای مستعد آکنه
کیمبرلی مد، متخصص پوست، در گفتوگویی با دیلیمیل بر اهمیت استفاده از محصولات ملایم در آغاز روز تأکید میکند. او معتقد است که برای حفظ تعادل طبیعی پوست، بهتر است روتین صبحگاهی با محصولاتی آغاز شود که با ساختار پوست سازگار بوده و از تحریک آن جلوگیری کنند.
او پیشنهاد میدهد که روز خود را با یک شوینده ملایم و فاقد کف آغاز کنید—ترجیحاً محصولی با pH متعادل که بتواند چربی و آلودگیهای شبانه را بدون برهم زدن سد دفاعی پوست پاک کند. ترکیباتی مانند گلیسیرین و نیاسینامید در این مرحله نقش کلیدی دارند، زیرا همزمان با پاکسازی، پوست را آرام کرده و از خشکی یا التهاب جلوگیری میکنند.
در ادامه، مد توصیه میکند از سرمهایی استفاده شود که حاوی مواد فعالی مانند سالیسیلیک اسید یا آزلائیک اسید هستند. این ترکیبات به پاکسازی عمقی منافذ کمک کرده و با کاهش التهاب، قرمزی و جوشهای فعال را کنترل میکنند. البته او هشدار میدهد که این سرمها باید بهصورت موضعی و تنها در نواحی مستعد آکنه و بهصورت لایهای نازک استفاده شوند تا از تحریک بیش از حد پوست جلوگیری شود.
این روتین ساده اما هدفمند، میتواند پایهای مؤثر برای مراقبت روزانه از پوست باشد—بدون نیاز به دارو یا محصولات پیچیده.
در ادامه روتین صبحگاهی، نوبت به آبرسانی پوست میرسد. برای این مرحله، استفاده از یک مرطوبکننده سبک، فاقد چربی و دارای ترکیب هیالورونیک اسید توصیه میشود. این ماده با جذب رطوبت و حفظ آن در لایههای سطحی پوست، بدون اینکه منافذ را ببندد یا باعث ایجاد جوش شود، به حفظ لطافت و شادابی پوست کمک میکند.
پس از مرطوبسازی، مرحله پایانی و بسیار مهم، استفاده از ضدآفتاب است. انتخاب محصولی با SPF ۳۰ یا بالاتر، نهتنها از پوست در برابر اشعههای مضر خورشید محافظت میکند، بلکه به گفته کیمبرلی مد، نقش مؤثری در جلوگیری از ایجاد لکهای پوستی و تسریع روند بازسازی سلولهای آسیبدیده دارد. او تأکید میکند که محافظت روزانه در برابر نور خورشید، یکی از کلیدیترین اقدامات برای داشتن پوستی سالم، یکنواخت و بدون التهاب است.
روتین شبانه برای بازسازی پوست
در پایان روز، مراقبت از پوست باید با تمرکز بر پاکسازی کامل و آمادهسازی آن برای بازسازی شبانه انجام شود. اگر در طول روز از محصولات آرایشی یا ضدآفتاب استفاده کردهاید، نخستین قدم، حذف این مواد از سطح پوست با کمک پاککنندههای روغنی یا محلولهای میسلار است. این محصولات بهطور مؤثر چربیها، آلودگیها و باقیماندههای آرایش را بدون آسیب به سد محافظ پوست پاک میکنند.
پس از این مرحله، نوبت به شستوشوی نهایی با همان شویندهای است که در روتین صبحگاهی استفاده شده بود. این پاکسازی دوم، منافذ را از هرگونه آلودگی باقیمانده آزاد میکند و پوست را برای جذب بهتر مواد مغذی و ترمیم شبانه آماده میسازد. این دو مرحله ساده، پایهای مؤثر برای حفظ سلامت و شفافیت پوست در طول شب هستند.
در بخش نهایی روتین شبانه، زمان آن رسیده که پوست را برای بازسازی عمیقتر آماده کنیم. در این مرحله، استفاده از محصولات حاوی مشتقات ویتامین A مانند رتینوئیدها توصیه میشود—ترکیباتی که با تحریک روند نوسازی سلولی، به پاکسازی منافذ کمک کرده و به مرور، جای جوشها و ناهماهنگیهای سطح پوست را کاهش میدهند. با این حال، به دلیل قدرت بالای این مواد، باید آنها را با احتیاط وارد روتین کرد؛ بهتر است ابتدا تنها دو تا سه شب در هفته استفاده شوند و در صورت پذیرش پوست، بهتدریج دفعات مصرف افزایش یابد.
پس از استفاده از رتینوئید، برای حفظ رطوبت و جلوگیری از تحریک، باید از یک کرم مرطوبکننده سبک و غیرکومدونزا استفاده کرد. محصولاتی که در ترکیب خود سرامید دارند، گزینهای ایدهآل محسوب میشوند؛ چرا که به تقویت سد دفاعی پوست کمک کرده و از خشکی یا پوستهپوسته شدن ناشی از درمانهای ضدآکنه جلوگیری میکنند. این مرحله نهایی، نهتنها پوست را آرام میکند، بلکه آن را برای یک خواب شبانه ترمیمی آماده میسازد.
نکاتی برای بهبود سریعتر پوست صورت
کیمبرلی مد هشدار میدهد که استفاده از محصولات خشن مانند اسکرابهای زبر یا ترکیبات خشککننده قوی نهتنها کمکی به درمان آکنه نمیکند، بلکه میتواند التهاب پوست را تشدید کرده و وضعیت جوشها را بدتر کند. او توصیه میکند که مراقبت از پوست باید با ملایمت و احترام به ساختار طبیعی آن انجام شود تا از آسیبهای بیشتر جلوگیری شود.
مد همچنین به اهمیت رعایت نکات بهداشتی روزمره اشاره میکند؛ از جمله تعویض منظم روبالشی که میتواند از تجمع باکتریها و چربیها جلوگیری کند، و پرهیز از لمس بیمورد صورت در طول روز که یکی از عوامل پنهان انتقال آلودگی به پوست است. این اقدامات ساده اما مؤثر، نقش مهمی در کاهش جوشها و حفظ سلامت پوست دارند.
او تأکید میکند که برای مشاهده تغییرات واقعی در پوست، باید به روتین مراقبتی حداقل به مدت شش تا هشت هفته پایبند بود. درمان آکنه بدون دارو، فرآیندی تدریجی است که نیازمند صبر، استمرار و توجه به جزئیات است. تنها با تداوم در مراقبت و پرهیز از اقدامات آسیبزننده میتوان به نتایج مطلوب دست یافت و پوستی متعادلتر و شفافتر داشت.
اگر مراقبت خانگی کافی نبود
اگر پس از چند هفته پایبندی به روتین مراقبت از پوست، آکنه همچنان بهبود قابلتوجهی نداشته باشد، مراجعه به متخصص پوست ضروری است. در این مرحله، پزشک ممکن است درمانهای موضعی هدفمند مانند ژلهای حاوی بنزوئیل پراکسید یا مشتقات رتینوئید را تجویز کند—ترکیباتی که با کاهش التهاب و کنترل باکتریها، به پاکسازی پوست کمک میکنند.
در صورت عدم پاسخ مناسب به درمانهای موضعی، گزینههای خوراکی وارد میدان میشوند. داروهای تنظیمکننده هورمون یا آنتیبیوتیکهای کوتاهمدت میتوانند در کنترل آکنههای مقاوم مؤثر باشند، بهویژه زمانی که عوامل داخلی مانند نوسانات هورمونی یا عفونتهای زیرپوستی در بروز جوشها نقش دارند.
برای موارد شدیدتر یا آکنههایی که به درمانهای معمول پاسخ نمیدهند، متخصص ممکن است داروی ایزوترتینوئین را پیشنهاد دهد—دارویی قدرتمند که معمولاً برای آکنههای کیستی یا مزمن تجویز میشود. همچنین روشهای درمانی مکمل مانند لیزر درمانی، پیلینگ شیمیایی یا میکرونیدلینگ نیز میتوانند در کاهش جای جوشها، بهبود بافت پوست و تحریک بازسازی سلولی مؤثر باشند. این روشها باید حتماً تحت نظر پزشک متخصص انجام شوند تا ایمنی و اثربخشی آنها تضمین شود.
نقش تغذیه در بروز آکنه
برای مدتها باور عمومی بر این بود که تغذیه نقش چندانی در بروز یا تشدید آکنه ندارد، اما مطالعات علمی جدید این فرضیه را به چالش کشیدهاند. پژوهشهای اخیر نشان دادهاند که نوع غذاهایی که مصرف میکنیم میتواند تأثیر مستقیمی بر سلامت پوست داشته باشد—بهویژه در زمینه کنترل یا تشدید جوشها.
غذاهایی با شاخص گلایسمی بالا، مانند نانهای سفید، شیرینیهای صنعتی و نوشیدنیهای شیرین، با افزایش ناگهانی سطح انسولین و سایر هورمونها، تولید چربی در پوست را تحریک میکنند. این افزایش چربی میتواند منجر به انسداد منافذ و در نهایت بروز آکنه شود.
از سوی دیگر، برخی مطالعات ارتباطی میان مصرف زیاد شیر کمچرب و افزایش جوشها در برخی افراد یافتهاند. هرچند هنوز درباره تأثیر لبنیات پرچرب یا شکلات شواهد قطعی وجود ندارد، اما این موضوع همچنان در حال بررسی است و ممکن است در آینده روشنتر شود.
پزشکان توصیه میکنند که برای کمک به کنترل آکنه، بهتر است رژیم غذاییای را دنبال کنیم که سرشار از مواد ضدالتهاب باشد. این رژیم شامل سبزیجات تازه، غلات کامل و منابع غنی از امگا۳ مانند ماهیهای چرب و دانههای روغنی است. البته باید توجه داشت که تغذیه تنها یکی از عوامل مؤثر در سلامت پوست است و نمیتوان آن را بهعنوان عامل اصلی یا تنها راه درمان آکنه در نظر گرفت. بلکه باید در کنار سایر اقدامات مراقبتی، بهعنوان بخشی از یک سبک زندگی متعادل مورد توجه قرار گیرد.
روتین منظم و پوست بینقص
آکنه با وجود شیوع گستردهاش، لزوماً نیازی به درمانهای پیچیده یا پرهزینه ندارد. در بسیاری از موارد، پیروی از یک برنامه مراقبتی ساده، منظم و متعادل میتواند نتایج قابلتوجهی به همراه داشته باشد. انتخاب هوشمندانه محصولات متناسب با نوع پوست، پایبندی به اصول اولیه بهداشت فردی و پرهیز از اقدامات آسیبزننده، اغلب تأثیر بیشتری از درمانهای تهاجمی دارند.
کیمبرلی مد، متخصص پوست، بر این نکته تأکید دارد که آنچه در مسیر بهبود پوست اهمیت دارد، نه تعداد مراحل روتین، بلکه استمرار و تعهد به مراقبت روزانه است. بهعبارت دیگر، سادگی همراه با ثبات، کلید کنترل مؤثر آکنه و رسیدن به پوستی سالمتر است.
